Koncert orkiestrowy: Janáček, Suk, Martinů

O wydarzeniu

Czeski dyrygent, trzech czeskich kompozytorów i czeski skrzypek: innymi słowy, czeski koncert. W programie najbardziej wyjątkowa opera Janáčka, Przebiegła lisiczka, w formie suity, a następnie utwór, który można również uznać za koncert skrzypcowy, Fantazja zięcia Dvořáka, Suka. Solo wykona Jan Mráček: znany z precyzyjnej intonacji, fenomenalnej muzykalności i umiejętności technicznych, krytycy porównują go do wirtuozów takich jak Joshua Bell i Itzhak Perlman. Program zamyka pierwsza symfonia Martinů, skomponowana w jego późniejszych latach. Jakub Hrůša, oddany posłaniec czeskiej muzyki, zajmuje czołowe stanowiska w Bamberg Symphony i Covent Garden. Prezes International Martinů Circle i The Dvořák Society, Hrůša został uznany za dyrygenta roku przez Opus Klassik w 2023 roku i otrzymał trzy nominacje do nagrody ICMA w 2024 roku.

Być może zastanawiałeś się, w jaki sposób niektóre komiksy mogą nadawać się na temat wielkiej opery. Cóż, Leoš Janáček właśnie to zrobił! Serialowa historia opublikowana jako komiks w latach dwudziestych XX wieku zawierała zwierzęta stworzone przez praskiego malarza Stanislava Lolka i wiersze Rudolfa Těsnohlídka. Zostało to przekształcone w libretto przez kompozytora, który dodał zapierający dech w piersiach świat przyrody Tatr Wysokich na Morawach — w wyniku czego powstała The Cunning Little Vixen. Pomimo tytułu, nie jest to opera dla dzieci. Utwór jest bardzo złożony pod względem harmonii i motywów, dotyczy kręgu życia i śmierci, wolności, miłości, macierzyństwa i powrotu do natury. I chociaż Janáček nigdy nie wykorzystał opery do stworzenia suity, oddani dyrygenci robili to wielokrotnie, aby zwiększyć popularność tego utworu muzycznego, którego historia była pełna zwrotów akcji.

Josef Suk Fantazja z 1903 roku została skomponowana w wyjątkowo beztroskim czasie, ale jest utworem charakteryzującym się raczej mrocznymi tonami i stawia kilka wyzwań przed solistą skrzypiec. Tytuł odnosi się przede wszystkim do formatu utworu, który łączy formę sonatową z wieloma częściami w jednym nurcie muzycznym. Motyw otwierający jest obecny w utworze od początku do końca i choć jego interwały ulegają zmianom, jego rytm i forma sprawiają, że jest rozpoznawalny przez cały czas. Energiczna pierwsza część połączona jest przez rogi z następną sekcją, na przemian liryczną pieśnią i folkową zabawą. Po zawrotnych zmianach chromatyki i trybów, finał kończy się powrotem motywu otwierającego.

Po premierze utworu w 1942 roku, Serge Koussevitzky, który zamówił pierwszą symfonię Martina, powiedział: "Ani jedna nuta nie może być zmieniona. To klasyczna symfonia!" Dyrygent był tak zachwycony, że zamówił u kompozytora pięć kolejnych symfonii. Dla krytyków pierwsza symfonia Martinů, stworzona w dojrzałym wieku pięćdziesięciu dwóch lat, uczyniła kompozytora godnym następcą Smetany, pomimo własnych oświadczeń Martinů, że wcześniej czuł się źle przygotowany do zmierzenia się z tym gatunkiem. Łącząc w sobie wiele rodzajów muzyki, utwór zawiera kilka powtarzających się części, w tym dysonansową błyskotliwość części otwierającej, która pojawia się ponownie w części trzeciej, pełnej kontrastów i skoncentrowanej na rogu angielskim. W drugiej części liryczny fragment śpiewany na oboju flankowany jest szybkim marszem. Wreszcie, ciężki, rytmiczny finał kończy się jednym z najbardziej ekscytujących zakończeń stulecia.