Haydn‐Mozart Plus: Haydn, Weber, Mozart

O wydarzeniu

Gábor Takács‐Nagy kontynuuje tegoroczną serię Haydn‐Mozart i po Symfonii nr 87 prowadzi również wykonanie jednego z najpopularniejszych utworów Haydna, Symfonii nr 88. Choć utwór ten jest prawdziwie klasycznym dziełem muzycznym, kompozytor ukrył odrobinę zabawy lub coś niezwykłego w każdej z jego części. Należą do nich nuty przerywające powolny wstęp, wariacje w drugiej części, rustykalny charakter menueta czy finał ze śpiewem ptaków, tykaniem jak w zegarku i eksplozjami fajerwerków. Po przerwie koncert kontynuowany jest jednym z najlepszych divertiment Mozarta: sześcioczęściowym utworem kameralnym, pierwotnie skomponowanym na sześć instrumentów. Pomiędzy tymi dwoma utworami program ubarwi niespodziewany gość: muzyka Webera, który był krewnym Mozarta. Muzyk BFO Andrea Caputo, zwycięzca konkursu Sándora Végha w 2024 roku, wykona solo tego głębokiego, dramatycznego koncertu klarnetowego, niemal operowego pod względem ekspresji.

Johann Peter Tost, skrzypek dworu Esterházy, zasłużył na wyróżnienie, dedykując Haydnowi swoją Symfonię nr 88. Tost sprzedał nuty wydawcy, ale następnie "zapomniał" przekazać otrzymaną kwotę kompozytorowi. Niemniej jednak Haydn zyskał na tym sowicie, gdyż londyńska premiera utworu miała wprowadzić kompozytora, który dwa lata później miał udać się do Anglii, na drogę sukcesu. Symfonia rozpoczyna się energiczną, powolną uwerturą, która wprowadza część główną, momentami żartobliwą, a momentami dramatyczną. Główny temat powolnej części drugiej, który zrobił wrażenie nawet na Brahmsie, początkowo wykonywany jest przez solowy obój i wiolonczelę, a następnie powraca przez całą część z różnymi rodzajami akompaniamentu — w tym na trąbce i kotłach. Po rytmicznym menuecie z partią środkową przypominającą grę na dudach następuje finał utworu, utrzymany w klimacie muzyki ludowej, ale zawierający również ekscytujący kanon.

Weber, uważany za ojca niemieckiej opery romantycznej, skomponował wiele utworów kameralnych i koncertów, w tym utwory skomponowane dla Heinricha Baermanna. Weber był zafascynowany wymagającym sposobem, w jaki wirtuoz klarnetu był w stanie grać na swoim instrumencie, demonstrując spójność od góry do dołu. Koncert klarnetowy nr 1 Webera dobrze wykorzystał umiejętności swojego przyjaciela. Skomponowany w 1811 roku utwór rozpoczyna się dramatyczną, burzliwą muzyką, w której na burzliwe wybuchy orkiestry odpowiadają bardziej przemyślane melodie solisty. Po pozornie tajemniczej uwerturze, powolna część dostarcza łagodnych, lirycznych dźwięków i tylko na kilka chwil przerywana jest bardziej niespokojną muzyką. W epizodach ronda finałowego utwór przechodzi momentami do skali molowej, z obojem konkurującym czasem z klarnetem, by ostatecznie zakończyć utwór na nucie wspólnego optymizmu.

Dwoje skrzypiec, altówka, kontrabas i dwa rogi — oto niezwykłe instrumentarium Divertimenta D‐dur Mozarta. Zrodzony w czasach osobistych zawirowań, utwór w swojej aparaturze odzwierciedla poprzedników gatunku, w tym serenadę, jednocześnie celując daleko poza świat muzyki akompaniującej pod względem wyrafinowania. Prawdopodobnie został skomponowany dla przyjaciela Mozarta, Sigmunda Robiniga, który właśnie ukończył studia prawnicze. Był on uważany za wybitnego skrzypka i możliwe, że kompozytor miał go na myśli pisząc delikatną partię pierwszych skrzypiec. Otwierające allegro, andante z wariacjami, nieśmiały menuet, przypominające pieśń adagio, bardziej żywiołowy menuet i rozbudowane rondo są doskonałymi przykładami na to, jak stworzyć coś wielkiego przy użyciu ograniczonych środków.