Orkestconcert: Sibelius, Beethoven, Lindberg

Over het evenement

Doe mee met dirigent Robin Ticciati en pianist Francesco Piemontesi voor een concert met Sibelius' King Christian II Suite en Symfonie nr. 7, Beethovens Pianoconcert nr. 4 en Lindbergs Chorale.

Een zelden uitgevoerde suite, een klassiek concerto, een eerbetoon aan Bach en de hoeksteen van een symfonisch oeuvre: Het concerto roept een Scandinavische sfeer op terwijl het af en toe de vlammen van passie aanwakkert. Het orkest treedt op onder leiding van BFO's vaste gastdirigent, muziekdirecteur van het Deutsches Symphonie‐Orchester Berlin en de Glyndebourne Festival Opera, Robin Ticciati. Het programma wordt omlijst door twee stukken van Sibelius: de eerste theatrale toneelmuziek van de componist is een voorbode van de toekomstige wereld van Symfonie nr. 1, terwijl Symfonie nr. 7 het hoogtepunt van zijn oeuvre vormt. Tussendoor voert het orkest de koraalparodie van de hedendaagse Finse componist Magnus Lindberg uit en het laatste pianoconcert dat Beethoven voor zijn eigen plezier componeerde. De solist van dit laatste is Francesco Piemontesi, die "een verbluffende techniek combineert met een intellectuele capaciteit die weinigen kunnen evenaren."

De delen die zijn geschreven voor het historische toneelstuk over het liefdesverhaal van Koning Christian II zijn de vroegste voorbeelden van Sibelius' talrijke theatrale incidentele composities. De heerser van Denemarken, Noorwegen en Zweden vertrouwde de aristocratie nooit helemaal en had zelfs een concubine uit de middenklasse, de dochter van een Nederlandse koopman, Dyveke Sigbritsdatter. Het complot, dat culmineerde in het Bloedbad van Stockholm in 1520, inspireerde Sibelius tot het componeren van zeven delen, die hij later in 1898 comprimeerde tot een vijfdelige suite. De met tamboerijn doorspekte nocturne roept een liefdesscène op, gevolgd door een elegie en de dans van Dyveke gespeeld op strijkers. Ten slotte eindigt de suite met een stormachtige ballade na de wervelende balserenade.

Beethovens voorlaatste pianoconcert was een cruciale mijlpaal in zijn leven: niet lang nadat het stuk was voltooid en in première ging, verloor hij zijn gehoor. In strijd met de regels van die tijd begint het concerto met een pianosolo in plaats van de gebruikelijke orkestrale ouverture — een primeur in de muziekgeschiedenis. Het tweede deel is de gepassioneerde en gespannen dialoog van twee werelden waarvan Liszt dacht dat het een muzikale weergave was van het Orpheusverhaal. De finale lost het vaak introspectieve werk op met een vrolijk rondo.

"Lindberg is het levende bewijs dat het orkest niet dood is," schrijft Simon Rattle over de hedendaagse specialist van orkeststukken. Ook Esa‐Pekka Salonen heeft grote waardering voor het werk van zijn landgenoot: hij lanceerde in 2001 een project met het Londense Philharmonia Orchestra, waarbij Lindbergs werken werden uitgevoerd naast de muziek die de componist inspireerde. Zo ging Lindbergs koraal in 2002 vooraf aan Bergs Vioolconcert, dat voortbouwt op dezelfde melodie als Bergs finale. Het koraal van Bach dat begint met de woorden "Es ist genug" verschijnt hier met kenmerkende harmonieën en steeds rijkere orkestkleuren gepresenteerd als compacte variaties.

Sibelius' Symfonie nr. 7 was bedoeld als een driedelig stuk, maar werd uiteindelijk een enkel deel. Het werd geïntroduceerd onder de titel Fantasia Sinfonica en werd later gecategoriseerd als een symfonie. In 1915 ontstonden fragmenten van melodieën en in 1917 werd het idee geboren, maar het stuk werd pas in 1924 voltooid. Sibelius liet zijn muzikale thema's de structurele vorming van deze symfonie leiden. Het briljante van het stuk ligt in het feit dat de componist bijna onmerkbare overgangen creëerde tussen het openingsdeel dat donker begint maar langzaam oplicht, de scherzo's die dansen op de grens tussen speelsheid en spanning, en de triomfantelijke finale.