Orkestconcert: Prokofjev — 3

Over het evenement

"Igor Levit is als geen andere pianist", aldus The New Yorker. Het is een feit: er zijn maar weinig artiesten die in totaal drie Prokofjev‐concerten op twee opeenvolgende dagen zouden spelen, en dan nog twee tijdens een derde concert, waaronder een van de meest uitdagende stukken in de pianoliteratuur en een compositie die speciaal voor de linkerhand is geschreven. De solo van Pianoconcert nr. 2 was zelfs voor Prokofiev een grote uitdaging en tot op de dag van vandaag zijn alleen de meest gedurfde pianisten bereid om het uit te voeren. Nr. 4 is er een die zelfs de opdrachtgever niet wilde uitvoeren. Zelfs vandaag de dag wordt het nog zelden uitgevoerd. De virtuoze uitdaging zit vol diepe emoties en gaat gepaard met passie en wordt omlijst door een operasuite en een symfonie. Het was Prokofjev zelf die van zijn satirische opera De liefde voor drie sinaasappels een zesdelig orkestfragment maakte, net zoals hijzelf het was die zijn eerste symfonie de veelzeggende titel "Klassiek" gaf."

De melancholische prins lacht om de boze heks die over haar eigen voet struikelt, waarna de heks een vloek over hem uitspreekt: hij moet drie reusachtige sinaasappels vinden die mooie meisjes verbergen. Maar alleen de derde blijft leven en de prins trouwt uiteindelijk met haar. Dat is in het kort de plot van De liefde voor drie sinaasappels. De suite uit 1924 bevat een proloog waarin de personages worden voorgesteld, uitgebeeld door instrumenten, een schimmig kaartspel, de beruchte "mistuned" mars, een scherzo, een romantisch intermezzo en tot slot de komische slotscène.

Prokofiev componeerde zijn Pianoconcert nr. 2 in 1913, als reactie op kritiek op zijn eerste pianoconcert en om zijn bevriende pianist Maximilian Schmidthof te herdenken, die zelfmoord had gepleegd. De componist werd beschuldigd van "futuristische onbeschaamdheid" na de schandalige première van het stuk. Nadat het manuscript verloren was gegaan in een brand, herwerkte Prokofiev het stuk uit zijn hoofd. De versie die we nu kennen, waarvan de componist zei dat "de katten op het dak betere muziek maken", is een werk in vier delen. Na de ouverture, waarin romantiek botst met het groteske, volgt een scherzo van een paar minuten en na een traag, wrang en grandioos intermezzo eindigt het concerto met een stormachtige finale.

De Oostenrijkse pianist Paul Wittgenstein, die zijn rechterarm verloor in de Eerste Wereldoorlog en ook opdracht had gegeven voor Ravels beroemde pianoconcert voor linkshandigen, vroeg Prokofjev een stuk voor hem te componeren. Het stuk wordt geflankeerd door twee versies van hetzelfde rondo. Terwijl het eerste deel zowel vrolijkheid als nervositeit uitstraalt, vertegenwoordigt de finale een saaie presentatie van dezelfde melodie, gevolgd door de herhaling ervan als een boze vertrapping en vervolgens een bescheiden verhevenheid. Daartussen zit het langzame deel dat de romantiek van Romeo en Julia oproept en een moderato dat aarzelt tussen onheilspellendheid en lichtheid.

Een paar jaar na Stravinsky's De Lentewijding en zijn eigen Pianoconcert nr. 2 verraste Prokofjev zijn publiek met een "klassieke" symfonie. "Het leek mij dat als Haydn in onze tijd had geleefd, hij zijn eigen stijl zou hebben behouden en tegelijkertijd iets van het nieuwe zou hebben geaccepteerd. Dat was het soort symfonie dat ik wilde schrijven," zei de componist, die in veel opzichten trouw bleef aan de traditie. Hij componeerde een werk van vier delen in een typische indeling, met een spaarzaam muzikaal weefsel en terughoudende instrumentatie. De lichte humor doet denken aan Haydn, maar het toont ook zijn eigen dissonante muzikale taal.