Orkestconcert: Prokofjev — 2

Over het evenement

Burger. Europeaan. Pianist." Dat zijn de drie woorden die Igor Levit gebruikt om zichzelf te beschrijven, de musicus die alle pianoconcerten van Prokofiev zal uitvoeren tijdens drie concerten, met het Boedapest Festivalorkest. Beschreven door The New York Times als "een van de essentiële artiesten van zijn generatie", zal Levit deze keer de solo spelen in het beroemdste en ook meest traditionele pianoconcert van de componist, het driedelige nr. 3. Het stuk wordt ingeleid door het orkest. Het stuk wordt ingeleid door de orkestversie van Prokofjevs kamerouverture geschreven voor originele Hebreeuwse thema's. Na de pauze staan de verhalen centraal. Prokofjev zelf componeerde drie verschillende suites van zijn ballet Assepoester, als eerbetoon aan Tsjaikovski waarbij de oorspronkelijke volgorde van de delen van het ballet werd omgedraaid. Deze keer selecteerde Iván Fischer delen uit twee suites voor zijn Assepoester‐interpretatie.

Prokofjev gebruikte voor zijn eigen werken bijna nooit volksmuziekmelodieën of melodieën die hij had geleend van andere componisten. Daarom neemt deze ouverture, geschreven op Hebreeuwse thema's, zo'n speciale plaats in binnen zijn oeuvre. Het is een heroverweging van echte Hebreeuwse melodieën. De componist kreeg de opdracht om het stuk te schrijven in 1919 in de Verenigde Staten van klarinettist Simeon Bellison, die Prokofiev een boek met liederen aanbood om als inspiratie te dienen. Prokofiev wees het verzoek af, maar werd toen toch verliefd op de wereld van de melodieën. Hij schetste het stuk — oorspronkelijk bedoeld voor klarinet, strijkkwartet en piano — in slechts één dag en voltooide het in minder dan twee weken. Het presenteert en verkent twee thema's in detail en roept de wereld van de klezmer op.

Geen enkel muzikaal idee is ooit verloren gegaan, het is alleen getransformeerd — zouden we kunnen zeggen van Prokofjevs Pianoconcert nr. 3. De componist noteerde altijd fragmenten van zijn werk. De componist noteerde altijd fragmenten van melodieën en gedachten die hij uiteindelijk niet gebruikte. Het was uit enkele van zijn notities die hij tussen 1911 en 1918 maakte, en uit nieuwe delen die hij in 1921 componeerde, dat Pianoconcerto nr. 3 ontstond. Het is het enige van zijn vijf werken in het genre dat het traditionele formaat van drie delen volgt, snel‐langzaam‐snel. De delen zijn bijna identiek in lengte en zijn thematisch in balans, terwijl ze ook de wrange stijl en adembenemende arrangementen bevatten waar de componist bekend om staat. Na een dynamisch openingsdeel volgt een variatiethema van vijf versies, eindigend met heldere akkoorden in een voor de pianist uitdagende finale.

Glazen schoenen, een pompoenkoets, dwergen die uit de klok springen die middernacht slaat — toch werd Prokofjevs Assepoester gecomponeerd tijdens de donkerste jaren van het wereldwijde conflict, tussen 1940 en 1944. Het stuk ging pas na het einde van de oorlog, in 1945, in Moskou in première. De componist schreef orkestsuites van het ballet, maar deze beperkten zich niet tot het simpelweg achter elkaar arrangeren van verschillende selecte nummers uit de originele partituur: hij transponeerde ze, breidde ze uit en veranderde hun volgorde. De eerste twee suites bevatten bijna alleen de muziek uit de eerste twee akten en eindigen met het einde van het bal. In de derde zoekt de prins eindelijk Assepoester op.