Orkestconcert: Prokofjev — 1

Over het evenement

Ondanks het feit dat hij een pianovirtuoos was, zou zelfs Prokofiev het een uitdaging hebben gevonden om alle vijf zijn pianoconcerten in drie dagen uit te voeren. Toch zal de Russisch‐Duitse pianist Igor Levit precies dat proberen te doen aan het roer van het Boedapest Festivalorkest. Naast elke avond een ander concerto, staan er ook verschillende symfonieën op het programma, waardoor het publiek tijdens de drie uitvoeringen kan genieten van nog eens twee symfonieën, een ouverture en twee suites, allemaal uit het oeuvre van dezelfde componist. De ongelooflijke onderneming zal beginnen met Prokofjevs eerste en laatste pianoconcert en zijn Symfonie Nr. 5. De stukken, die door critici met verstomming zijn geslagen, zijn in feite deels gecreëerd om de componist in staat te stellen zijn technische vaardigheden te tonen, maar ze gaan ook over veel meer dan alleen virtuositeit: ze worden gekenmerkt door kwaliteit, diepte en gelaagdheid. Net zoals Levits uitvoeringen dat volgens critici zijn.

"Dit wordt de eerste keer dat ik met een orkest speel," schreef Prokofiev naar aanleiding van de première van zijn Pianoconcert nr. 1 in 1912. Het werk, dat volgens de componist zijn "eerste min of meer volwassen compositie" was, zit vol virtuoze delen. Het werd opgedragen aan Alexander Tcherepnin, aan wie Prokofiev zijn kennis van klassieke componisten te danken had. Het eendelige stuk, dat in drie delen kan worden verdeeld, begint met zwevende romantische melodieën die al snel plaatsmaken voor een speelse wereld van snelle staccato's. Daarna volgt een dromerig, bijna melancholiek stuk. Dan volgt een dromerig, bijna melancholisch langzaam deel met een vleugje jazz, voordat een zigzag van een achtervolging het naderen van de finale aankondigt.

"Het was niet mijn bedoeling om het te moeilijk te maken, maar het bleek nogal complex te zijn, zoals de meeste van mijn werken in deze periode." Dit zei Prokofiev over zijn laatste pianoconcert, een werk dat hij oorspronkelijk Muziek voor piano en orkest wilde noemen. De eerste ideeën van de componist draaiden om cross‐over melodieën die over het toetsenbord raasden en akkoorden die elkaar achtervolgden. Het uiteindelijke stuk, dat in 1932 werd voltooid, bleek een vijfdelige uitdaging te zijn die overloopt van melodieën. De energieke ouverture, verzacht met een lyrische klarinetmelodie, maakt plaats voor een groteske mars met glissando's. De adembenemende hoofdtoccata, gekarakteriseerd door een wild tempo, wordt gevolgd door het diepe en lyrische langzame deel van het stuk, met daarin een gespannen middendeel tot slot sluit het stuk af met een finale die tegelijkertijd dreigend, grappig, etherisch en levendig is.

Met het einde van de Tweede Wereldoorlog in zicht was het regime van de USSR overtuigd van de overwinning en verwachtte het van artiesten dat ze hun optimisme zouden delen. Hoewel hij in een officiële verklaring beweerde dat zijn Symfonie nr. 5, gecomponeerd in slechts één maand in 1944, bedoeld was als "een lofzang op (de) machtige krachten van de mens", staat het vol muzikale citaten die iets anders suggereren. Het macabere scherzo na het gematigde openingsdeel, waarin de blaasinstrumenten centraal staan, bevat motieven uit zijn Assepoester, terwijl het droomachtige langzame deel de nostalgische stijl van zijn Romeo en Julia citeert. Het stuk eindigt met een iconische finale, op weg naar de overwinning maar uiteindelijk verdrinkend in manische waanzin.